DERS : SOSYAL BİLGİLER
SINIF : 7
YAKLAŞIK SÜRE : 40’+40’
ÖĞRENME ALANI : BİLİM, TEKNOLOJİ VE TOPLUM
ÜNİTE : ZAMAN İÇİNDE BİLİM
TEMEL BECERİLER : İletişim ve empati, araştırma, karar verme, Türkçe’yi doğru, güzel ve etkili kullanma, zaman ve kronolojiyi algılama, değişim ve sürekliliği algılama.
KAZANIMLAR : İlk uygarlıkların bilimsel ve teknolojik gelişmelere katkılarına örnekler verir.
Türk ve İslam devletlerinde yetişen bilginlerin bilimsel gelişme sürecine katkılarını açıklar.
Coğrafi Keşiflerle birlikte Avrupa’da başlayan gelişmelerin günümüz bilimsel birikiminin oluşmasına etkisini tartışır.
MATERYALLER :
KAYNAK : www.biltek.tubitak.gov.tr/biliminsanlari, Türk ve Dünya Meşhurları Ans.
|
Aşağıdaki bilgi notunda ele alındığı şekilde bilim mirasının oluşum süreci, coğrafi keşifler ve sonrasındaki gelişmeler hakkında kısa bilgi vererek sonuçları tahtaya özetleyin
Öğretmen Bilgi Notu
Bilim, dünya ve dünyanın işleyişi hakkında bilgi toplama ve bunlarla ilgili sorulara yanıt verme süreci; bilim insanı da bilgi toplayan, soru soran, gözlem ve deneylerle sorularına cevaplar arayan insandır. Bu tür sorulara cevap verme sürecinin başlangıcı, insanların yaşamlarını sürdürme ihtiyacının ortaya çıkardığı bilgi arayışına kadar dayanır.
Her ülkenin, uygarlığın ya da ulusun tarihinde inişler çıkışlar, zaferler yenilgiler vardır. Tarih bugün ileri olanın hep ileride ya da bugün geri olanın hep geride olduğu bir toplumsal akış örneği vermiyor.
Dokuzuncu, onuncu, on birinci, on ikinci yüzyıllar Türk-İslam dünyasında bilimin yükselme devirleriydi. Bu bilim insanları Endülüs'te, Buhara'da, Türkistan’da, Bağdat ve Ürgenç'te, nerede olursa olsunlar her hükümdar, ünlü bilgin ve şairleri sarayına çekmeye çalışırdı.
Bilim tarihinde kullanılan bir sınıflamada Mezopotamya, Mısır, Çin, Hint, Yunan, Türk, İslam Avrupa bilimi tabirleri yer alır. Bunlar arasında gelenek farkları vardır; hakim olan paradigmalar, yorumlar farklı. Mesela Türk-İslam bilimi kendinden önce gelen Yunan, Hint bilim geleneklerini devraldı, özümsedi, yeni sentezlere, evrensel buluşlara ulaştı. Küresel trigonometri, cebir, astronomiyi geliştirdi. Bu birikim Latince ve İbranice'ye çevirilip Avrupa'ya taşındı, bilim mirası önemli ölçüde zenginleşti.
15. yüzyılda Coğrafi keşifler, Rönesans ile başlayan yaklaşık 200 yıllık keşif süreci Reform ile hız kazanmış, Aydınlanma Çağı ve Sanayi İnkılâbı ile Avrupa'da oluşan sentezle bilimsel alandaki yükseliş kendini göstermiştir. Bütün bu gelişmeler, insan düşüncesinde, deneyiminde ve deney araçlarında görülen topyekün bir yenilenme sürecidir.
Aşağıda verilen tablo, bilimin bir süreç içinde geliştiği, her gelişmenin bu sürecin bir halkası olduğu görüşünü içermektedir.
Etkinliğimizde bilim insanlarının ve bilim mirasına katkıda bulunanların yaşadığı dönemleri gösteren eş zamanlı tarih şeridi bulunmaktadır.
Size örnek olması açısından, tabloya dayalı olarak birkaç soru sorulmuştur. Siz bu soruları artırabilir, geliştirebilirsiniz.
|
SORULAR
Bilim insanı kimdir? Belirgin özellikleri nelerdir?
Tabloya göre, 800 ile 900 arasında kaç tane bilim insanı yetişmiştir?
Tablodan yararlanarak aynı dönemlerde yaşamış 3 bilim adamının ismini söyleyiniz.
Ali Kuşçu ile aynı dönemlerden yaşamış üç tane bilim adamı söyleyiniz.
Tabloya göre Türk- İslam dünyasında hangi yıllar arasında en fazla bilim adamı yaşamıştır?
Piri Reisten önce yaşamış bir Türk denizcisinin ismini söyleyiniz.
Tablonun 1800 ile 1900lü yıllara ait sütunlarını inceleyin. Bu bölümdeki yoğunlaşmanın nedenleri neler olabilir?
Gutenberg ile Sait Efendi arasında kaç yıl vardır? Bu kişilerin mesleklerini göz önüne getirerek, aradaki farkın neyi ifade ettiğini tahmin ediniz.
Tablodaki isimler arasında, bilinen ilk dünya haritasını kimin çizmiş olabileceğini tahmin ediniz.
Dönemin şartları açısından pek çok olumsuzlukla karşılaşmalarına rağmen tablodaki isimler arasında -az da olsa- bilim dünyasında boy gösteren kadınlar var. Bunları bulup hangi konularda çalıştıklarını araştırınız. Bilim insanları arasında kadınların isimlerinin neden az olduğunu tartışınız.
Ülkemizi 1300’lü yıllarda gezmiş bir seyyahın ismini bulunuz. Bu seyyahın Türkiye ile ilgili bir anısını sınıfta paylaşınız.
Tabloda bulunan bilim insanlarından bir tanesini seçiniz. Seçtiğiniz bilim insanının hayatı ve çalışmalarını ve yaşadığı dönem ve ülkeyi araştırınız. Seçtiğiniz kişiyi kartlara yazarak, kişiyi sınıftaki arkadaşlarınıza tanıtınız.
Bilim İnsanları ve Kâşifler Eşzamanlı Tarih Şeridi
|
Milattan Önce 0
|
M.S. 800
|
900
|
1000
|
1100
|
1200
|
1300
|
|
|
|
500
|
400
|
300
|
200
|
100
|
|
|
|
Harezmi
|
|
El-Kindi
Ahmet Fergani
|
|
El-Battani
|
Er-Razi
Mes'ûdi
|
|
|
Ebu'l Vefa
|
|
El-Biruni
|
İbnu-l Heysem
|
|
Ömer Hayyam
|
Gazali
|
|
İdrisi
|
İbn-i Tufeyl
İbn-i Rüşd
|
|
Cezeri
|
|
Mevlana
|
Nasreddin Hoca
Nasreddin Tusi
|
|
|
İbn-i Batuta
|
İbni Haldun
|
|
|
|
|
|
|
Sokrates
|
Aristo
Platon
|
Öklit
|
Arşimet
|
Batlamyus
|
Cabir bin Hayyan
|
|
|
|
|
|
Farabi
|
|
|
|
|
|
|
|
İbn-i Sina
Yusuf Has Hacip
|
Kaşgarlı Mahmut
Nizamülmülk
|
|
|
|
|
Hazini
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tales
Ezop
|
Demokritos
|
Hippokrates
|
|
|
Seneca
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Marko Polo
Dante
|
|
|
|
|
|
|
|
-
1300
|
1400
|
1500
|
1600
|
1700
|
1800
|
1900
|
2000
|
|
|
|
Kadızade Rumi
Şerafeddin Sabuncuzade
|
|
Akşemseddin
|
|
|
Oruç Reis
|
Seydi Ali Reis
|
Turgut Reis
|
Piri Reis
|
|
|
Hezarfen Ahmet Çe.
|
|
|
|
İbrahim Müteferrika
|
Sait Efendi
|
|
|
|
Hoca İshak Efendi
|
|
Vidinli Hüseyin Tevfik
Gevrekzade Hasan E.
|
|
Ziya Gökalp
|
|
|
Mazhar Osman
Fuat Köprülü
|
|
Feza Gürsey
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gıyaseddin Cemşid
|
|
Uluğ Bey
Mürsiyeli İbrahim
|
|
Ali Kuşçu
|
|
|
|
Mimar Sinan
Takiyyüddin
|
Mirim Çelebi
|
|
|
|
Evliya Çelebi
Kâtip Çelebi
|
|
|
|
İbrahim Hakkı
Gelenbevi İsmail Ef.
|
|
|
|
|
Telgrafçı Mustafa E.
Hoca Tahsin E.
Kimyacı Ferit
|
|
|
|
Salih Zeki
Adnan Adıvar
|
|
Hulusi Behçet
|
Fahrettin Kerim Gökalp
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kristof Kolomb
Vasko dö Gama
Ameriko Vespuçi
|
|
|
|
|
Tycho Brahe
|
Johannes Kepler
|
Galileo
|
Rene Descartes
|
Robert Boyle
|
Blaise Pascal
|
|
Spinoza
|
|
|
|
John Dalton
|
|
Michael Faraday
|
Charles Darwin
|
|
Wilbur-Orville Wright
|
Marie Curie
|
Albert Einstein
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gülbende
|
Johan Gutenberg
|
Leonardo da Vinci
|
|
|
Macellan
|
|
Kopernik
|
Giordano Bruno
|
|
|
Rene Descartes
|
Evangelista Toricelli
|
|
Isaac Newton
|
|
|
|
|
Giuseppe Volta
|
|
|
J.Gregor Mendel
Louis Pasteur
|
Alfred Nobel
|
|
|
Alexander Fleming
Marconi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Caroline Herschel
|
Michael Faraday
|
|
Samuel Morse
|
|
Alexander Graham Bell
|
Wilhelm Röntgen
|
Roald Amundsen
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Thomas Edison
|
Marie Curie
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
